تشعیرهای به کار رفته در نگاره های شاهنامه شاه طهماسبی و تاثیرات آن بر مطالعات فرهنگی اجتماعی دوران صفوی

عصر صفوی به عنوان دوران مشهور هنر در زمینه کتاب آرایی آثار بسیار زیبایی از خود به یادگار گذاشته است. شاهان صفوی به هنر کتاب آرایی علاقه ای وافر داشته اند. در زمان حکومت شاه طهماسب، ادبیات ایرانی و هنرهای تزیینی در نهایت خود به کمال رسیدند. نسخ خطی که در تبریز در زمان حکومت شاه طهماسب تدوین و مصور شده در شمار گرانبهاترین و نفیس ترین نسخ خطی هستند در این زمینه می توان به نسخه نفیس شاهنامه شاه طهماسبی اشاره کرد. این کتاب سرشار از عناصر تزیینی مختلف نظیر تذهیب و تشعیر است. تشعیر نوعی از کتاب آرایی است که در حاشیه و سرفصل های برخی کتاب ها و در دیوارها و جلدها کشیده می شود. واژه تشعیر از کلمه شعر به معنای موی گرفته شده است. تشعیر نقوشی از یک یا دو رنگ است. خطوط در تشعیر بسیار ظریفند و برای رسم آنها از موی گربه، سمور و سنجاب استفاده می شده است. طرح های غالب در تشعیر، بیشتر صخره ها، درختان متنوع، حیوانات خیالی و افسانه ای مانند سیمرغ و اژدها هستند. دراین پژوهش سعی بر آن است به شرح و توصیف مفهوم تشعیر و بررسی نمونه های زیبای آن در نفیس ترین نسخ قدیمی عهد صفوی یعنی شاهنامه شاه طهماسبی که خود معرف و جلوه گاه زیباترین هنرهاست پرداخته شود. روش ابزار پژوهش حاضر اسنادی کتابخانه ای و روش رویکرد آن توصیفی تحلیلی بوده است.

Keywords:

صفویان , مطالعات فرهنگی , کتاب آرایی , شاهنامه شاه طهماسبی , تشعیر