مکانیابی QTL های اصلی و اپیستاتیک و اثر متقابل آنها با محیط برای عملکرد دانه و صفات مختلف در یک جمعیت لاین نوترکیب خویش آمیخته گندم تحت تنشآلومینیوم

بیشتر صفات مهم زراعی وراثت کمی دارند و به وسیله تعداد زیادی ژن یا QTL کنترل می شوند. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی پارامترهای ژنتیکی شامل QTL های اصلی، QTL های اپیستاتیک و اثر متقابل آنها با محیط در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن بود. داده های آزمایش از جمعیت لاین های خویش آمیخته نوترکیب گندم حاصل از تلاقی Seri M82 و Babax، طی دو سال زراعی (93-94 و 94-95) و تحت دو شرایط نرمال و تنش آلومینیوم جمع آوری شد. نقشه پیوستگی جمعیت با استفاده از 211 نشانگر AFLP؛ 144 نشانگر DArT و 120 نشانگر SSR تهیه گردید و سپس تجزیه QTL با استفاده از نرم افزار QTL-NETWORK انجام شد. در مجموع QTL70 اصلی برای 12 صفت مورد بررسی شناسایی شد. اثر متقابل QTL × محیط در QTL 31 اصلی معنی دار شد، به طوری که تنوع فنوتیپی توجیه شده توسط این اثر متقابل برای هر صفت از 0/02 تا 1/38 درصد متغیر بود. در بین QTL های اصلی با اثر افزایشی، QTL های وزن خوشه بر روی کروموزوم های 6A-a و 7D-a به ترتیب در موقعیت های 7/15 و 17/3 سانتی مورگان با QTL های وزن دانه در سنبله هممکان بودند. 15 جفت QTL با اثر اپیستازی شناسایی شد که 60 جایگاه ژنی در آنها دخیل بوده و 8 جفت QTL اپیستاتیک دارای اثر متقابل با محیط بودند. با توجه به معنیدار نشدن اثر متقابل QTL در محیط در اغلب QTLهای اصلی شناسایی شده برای صفات مختلف مورد بررسی در این پژوهش، نشان از پایداری این QTL ها داشته و میتوان با اعتماد بیشتری به بررسی دقیقتر و مکانیابی این QTL ها پرداخت تا بتوان بعد از تایید نشانگرهای همبسته با این QTL ها از آنها در برنامههای اصلاحی انتخاب به کمک نشانگر در جهت بهبود عملکرد و صفات مرتبط با آن در لاینهای جدید گندم تحت شرایط تنش آلومینیوم استفادهکرد.

Keywords:

گندم نان , QTL , اپیستاتیک , QTL اصلی