مهشید فنودی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روان شناسی بالینی و سلامت، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
الهام حکیمی راد - گروه روان شناسی تربیتی و تحولی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

ناشنوایی یکی از معلولیت های حسی در کودکان استثنایی است. با توجه به وجوداختلالات دیگر در این کودکان، والدین این کودکان، بیشتر در معرض خشمگین شدن هستند که برای رابطه آنان با فرزندشان آسیب زاست و نگرش آنها را درمورد کارآمدی خود در والدگری تحت تاثیر قرار می دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مدیریت خشم بر پرخاشگری، رابطه مادر-کودک و خوداثرمندی والدینی در مادران کودکان ناشنوای شهر تهران و با روش شبه آزمایشی و طرح پیش آزمون-پس آزمون بدون گروه کنترل اجرا شد. جامعه آماری این پژوهش را مادران کودکان ناشنوای شهر تهران تشکیل می دادند که فرزندان آنها در سال تحصیلی 96-95 در مقطع ابتدایی مدارس ناشنوایان تحصیل می کردند. نمونه شامل 15 نفر از مادرانی بود که دخترانشان در مقطع ابتدایی در یکی از مدارس مخصوص ناشنوایان مشغول به تحصیل بودند و به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای اندازه گیری شامل پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (1990)، مقیاس ارزیابی رابطه مادر-کودک راس (1961) و پرسشنامه خوداثرمندی والدینی (1996) بود. مادران در هفت جلسه کارگاه مدیریت خشم که بر اساس برنامه مدیریت خشم فایرورکز (اسمیت، 2004) طراحی شده بود، شرکت کردند. نتایج تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از آزمون تی جفت شده نشان داد که آموزش مدیریت خشم، منجر به کاهش پرخاشگری، بهبود رابطه مادر-کودک و افزایش خوداثرمندی والدینی در مادران کودکان ناشنوا می شود. به نظر می رسد چون پرخاشگری یکی از شیوه های بروز خشم است، مدیریت خشم بر کاهش آن اثر دارد. همچنین کارگاه مدیریت خشم با توجه به اطلاعاتی که به مادران می دهد و تشویق آنها به استفاده از خشم کنترل شده، خوداثرمندی والدینی را بالا می برد و با کاهش خشم، به مادران کمک می کند که به جای روش های صرفا تنبیهی از روش های تربیتی مناسب دیگری استفاده کنند که منجر به بهبود رابطه مادر-کودک می شود. بر این اساس پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت این موضوع، کلاس های مدیریت خشم برای مادران کودکان ناشنوا برگزار شود.

مدیریت خشم، پرخاشگری، رابطه مادر-کودک، خوداثرمندی والدینی، ناشنوا