جواد ملکوتی - کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت حرفه ای، مرکز تحقیقات آلاینده های محیطی، دانشگاه علوم پزشکی
محمد خندان - کارشناسی ارشد ارگونومی، دانشگاه علوم پزشکی قم
علیرضا کوهپایی - استادیار، دانشگاه علوم پزشکی قم
کیومرث سمعی - دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، اداره کل درمان مستقیم سازمان تامین اجتماعی

گاز طبیعی، به علت وفور نسبی، سهولت استفاده، آلودگی زیست محیطی کمتر و قیمت ارزان تر نسبت به بنزین در اولویت قرار گرفته، تا جایی که گازسوز کردن اتومبیل ها و ایجاد جایگاه های عرضه آن با سرعت بالایی در حال افزایش است. این مطالعه با هدف شناسایی و تعیین انحرافات عملیاتی، ارزیابی ریسک و همچنین پیشنهاد راهکارهای کنترلی در کمپرسور گاز یکی از ایستگاه های CNG شهر قم در سال 1393 انجام شد. در این مطالعه توصیفی مقطعی، به منظور ارزیابی ریسک، از تکنیک HAZOP استفاده شد. جمع آوری اطلاعات از طریق مشاهده مستقیم فرآیند و اجزای کمپرسور گاز، مصاحبه با کارکنان و متخصصین، تهیه P&IDs ، PFDs ، مرور دستورالعمل های عملیاتی، سوابق حوادث و شبه حوادث و سایر اطلاعات فنی انجام و در تیم مطالعه طی جلسات متعدد تحلیل شد. هفت انحراف عملیاتی شناسایی شده در عملکرد کمپرسور مورد استفاده در جایگاه سوخت رسانی گاز فشرده شده شامل عدم جریان و جریان کمتر، فشار بیشتر و فشار کمتر، وجود ترکیباتی به غیر از گاز در کمپرسور، جریان معکوس و دمای بیشتر بود. 41/34% از ریسک ها در محدوده قابل قبول و 58/66% در محدوده قابل قبول مشروط قرار گرفتند. بیشترین میزان های ریسک 3D ، 2E ، 2D و 3C و کمترین میزان برابر 4E تعیین گردید. ریسک عملیاتی کمپرسور گاز در جایگاه سوخت مورد بررسی در وضعیت قابل قبول است. استفاده از روش هزوپ در آنالیز ریسک جایگاه های سوخت رسانی CNG توصیه می گردد. تدوین دستورالعمل های عملیاتی، آموزش پرسنل، اجرای برنامه های نگهداری و تعمیرات و همچنین کالیبراسیون منظم ابزار دقیق می تواند در پیشگیری از بروز حوادث در ایستگاه ها نقش به سزایی داشته باشد. بدون تردید اتکای صنایع بیمه ای بر نتایج روش های ارزیابی ریسک می تواند منجر به بهره وری بالاتر صنایع بیمه ای شود.

ارزیابی ریسک، تکنیک مطالعه عملیات و خطر، کمپرسور گاز، جایگاه CNG ، صنعت بیمه