مدلسازی اثر تغییر اقلیم و تغییر کاربری اراضی بر شرایط هیدرولوژیکی حوزه آبخیز

نوع و شدت فرسایش خاک در یک منطقه تابع عوامل مختلفی همچون شرایط اقلیمی، پستی و بلندی، نوع خاک و کاربری اراضی می باشد. در این میان، اهمیت تغییر اقلیم و کاربری اراضی به دلیل نقش موثر انسان در آن نسبت به دیگر عوامل می تواند زیادتر باشد. لذا علاوه بر تغییر اقلیم و تغییرات اجتماعی و اقتصادی، تغییر کاربری اثرات بسیار زیادی در تعادل آبی حوزه آبخیز رودخانه ها دارد. در این تحقیق جهت مدلسازی نقشه کاربری اراضی حوزه فخرآباد یزد در سال 2025 از مدلCA-MARKOV استفاده شد. بدین منظور با استفاده از نقشه های کاربری اراضی مستخرج از تصاویر ماهواره لندست سال های 1993، 2002، 2014، مدل تغییرات کاربری منطقه واسنجی و اعتبارسنجی گردید. جهت پیش بینی اقلیم آتی (بارش و دما) حوزه آبخیز، خروجی های مدل گردش عمومی HADCM3 تحت سناریوهای انتشار A2، B1 و A1B با مدل LARS-WGریز مقیاس گردید. در ادامه جهت مدل سازی هیدرولوژیکی حوزه مورد مطالعه از مدل نیمه توزیعی SWAT استفاده شد. ضریب نش ساتکلیف و ضریب تبیین برای رواناب در مرحله واسنجی به ترتیب برابر با 74/0 و 85/0 و در مرحله اعتبار سنجی به ترتیب برابر با 59/0 و 8/0 به دست آمد. این ضرایب برای رسوب در مرحله واسنجی برابر با 7/0 و 84/0 و در مرحله اعتبار سنجی برابر با 48/0 و 82/0 شد. نتایج حاکی از کارایی قابل قبول مدل در این حوزه آبخیز است. با اجرای مدل SWAT برای شرایط آینده و تحت سناریو های مختلف مشخص گردید که افزایش 22/6 درصدی میزان رواناب در آینده نزدیک با احتمال بیش از 90 درصد تحت تاثیر تغییر اقلیم در منطقه می باشد.

Keywords:

تغییر کاربری اراضی , تغییر اقلیم , مدل SWAT , مدل LARS-WG