حسین خیرفام - نویسنده مسیول، استادیار، دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری- حفاظت آب و خاک، گروه علوم محیط زیست، پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه، دانشگاه ارومیه
سید حمیدرضا صادقی - استاد، دکتری مهندسی حفاظت آب و خاک،گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس،

در مطالعه حاضر سعی شده است راهکاری نوین و زیستی در مهار تخریب زمین بر مبنای تلقیح سطحی سیانوباکترها معرفی شده و ضمن تبیین و تشریح عملکرد سیانوباکترها در حفاظت خاک و مدیریت رواناب سطحی، خلاصه گزارشی از نتایج پژوهش های مرجع در این رابطه ارایه شود. بر اساس یافته های مطالعه حاضر جمعیت سیانوباکترها در اراضی تخریب شده بسیار کم بوده که با استخراج، تکثیر و تلقیح مجدد حجم و تعداد زیادی (1010 سلول در لیتر) از سیانوباکترها به خاک، امکان غنی سازی مصنوعی جمعیت آن ها در خاک فراهم خواهد شد. سیانوباکترهای تلقیح شده به سطح خاک از طریق ترشحات پلی ساکاریدی خود، خاصیت تورم پذیری و ارتجاع سلولی، اتصال به ذرات ریز خاک از طریق خاصیت چسبناکی سلولی و هم چنین تکثیر و توسعه شبکه ای در بین فضاهای بین ذره و اتصال به خاک دانه ها، علی رغم جذب آب ناشی از بارندگی در زمان های اولیه و ایجاد میکروکانال های سطحی خاک، منجر به افزایش نفوذپذیری خاک و در نتیجه کاهش تولید رواناب سطحی، موجب ایجادیک لایه حفاظتی و اتصال بین ذره ای برای خاک دانه ها شده که از طریق کاهش اثر پاشمان قطرات باران و افزایش تنش مقاومتی آن ها منجر به کاهش هدررفت آب و خاک می شوند. جمع بندی نتایج پژوهش های مرجع نیز حاکی از کاهش 96 تا 99 درصدی در هدررفت آب و خاک در شرایط تلقیح سیانوباکترها به خاک شده است. لذا ایجاد پوسته های زیستی مصنوعی در اراضی تخریبشده از طریق تلقیح سیانوباکترهای بومی گامی نوین در راستای دستیابی به راهکارهای بوم سازگان محور حفظ و احیاء زمین می باشد.

احیاء زیستی خاک، پوسته زیستی خاک، تلقیح میکروبی، حفاظت آب و خاک