شهرام بانج شفیعی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
علی اشرف جعفری - استاد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
لیلا کاشی زنوزی - استاد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

تعیین ظرفیت تبادلی خاک از شاخص های مهم برای ارزیابی حاصلخیزی و باروری خاک برای تولید و نهال کاری در مناطق بیابانی است. از آنجاکه بیشتر خاک های این مناطق اغلب از املاحی بالا برخوردارند، اندازه گیری ظرفیت تبادل کاتیونی در این خاک ها به آسانی میسر نبوده و با صرف وقت بیشتری همراه است. به منظور تعیین و انتخاب روشی مناسب تر برای اندازه گیری ظرفیت تبادلی خاک، استفاده از دو روش Bower و Riehm در این بررسی بر روی تعدادی از نمونه خاک های مناطق کویری حاج علی قلی در استان سمنان مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه همبستگی بین دو روش نشاندهنده همبستگی قوی (r=0.84) و معنی دار در سطح احتمال یک درصد بین دو روش بود. همچنین نتایج تجزیه رگرسیون و پراکنش داده های دو روش Bower و Riehm در نمودار بای پلات نیز گویای رابطه معنی داری بین دو روش بود بطوریکه ضریب تشخیص رگرسیون خطی (R2=0.71) در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. همچنین انجام تجزیه رگرسیونی بین دو روش حاکی از مقدار کم خطای استاندار برآورد (SE=0.28) بود که بیانگر دقت بالای روش Riehm در تعیین ظرفیت تبادلی خاک است. با توجه به مقایسه نتایج دو روش Bower و Riehm می توان گفت که روش Riehm بعنوان یک روش سریع و معتبر از پتانسیلی کافی برای اندازه گیری ظرفیت تبادلی کاتیونی در خاک هایی با املاح بالا برخوردار است.

ظرفیت تبادلی خاک، حاصلخیزی خاک، مناطق بیابانی، روش Bower و Riehm