بررسی فقهی، حقوقی ومسولیت مدنی دولت ها در بحران های زیست محیطی ناشی از ریزگردها

مهمترین و گرانبهاترین سرمایه هرکشور، خاک آن مملکت است. گرد و غبار نتیجه فرسایش بادی و حرکت شن های روان است و عوامل مختلفی در ایجاد و تشدید آن نقش دارند وسبب اثرات نامطلوب زیست محیطی بر منابع طبیعی (منابع آب، جنگل ها و مراتع، . . . )، حیات وحش، بیابان و اکو سیستم می شود، همچنین می تواند اثرات منفی برسلامت انسان، کشاورزی، صنعت، مسایل اجتماعی و اقتصادی، بهداشت، کیفیت هوا، محصولات زراعی، راه آهن، ذوب برف و دریاها با ایجاد کشند قرمز داشته باشد. بحران ریزگردها مرزهای جدیدی از ارتباطات و همکاری را در منطقه رقم زده است. باتوجه به منشا اصلی ریزگردها که عمدتا معطوف به فرسایش بادی شدید و گسترش پدیده بیابان زایی در کشورهای عراق و عربستان می باشد، آسیب ناشی از آن لطمات بهداشتی، اقتصادی و توسعه ای را برای کشورهای درگیر به دنبال داشته است، از این رو بحران ریزگردها را می توان به مثابه تهدیدی بالقوه برای امنیت زیست محیطی و ملی در منطقه تلقی نمود. وجود بحران ها و کشمکش های سیاسی، فقدان ساختار منطقه ای مطلوب با مشارکت همه طرف های درگیر، به همراه عوامل اقلیمی نظیر وقوع خشکسالی، خشک شدن تالاب ها و. . . شرایط نامساعدی را برای مدیریت این بحران رقم زده است. به طور کلی می توان گفت حل بحران های زیست محیطی به مجموعه ای از عوامل نظیر اجماع سازی، به کارگیری دیپلماسی چندجانبه و نیز بهره گیری مطلوب از نهادها، قواعد و رژیم های بین المللی نیاز دارد. از این رو دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این بخش نیازمند تحرک تازه و فراگیر به منظور ترغیب کشورهای منطقه به همکاری چندجانبه در راستای مقابله عملی با بحران ریزگردها می باشد که در این میان تاکید بر مفاد حقوق بین الملل محیط زیست در قالب کنوانسیون ها و پروتکل های بین المللی، استفاده از اهرم های مذاکراتی و سیاسی ضروری می نماید.

Keywords:

ریز گرد , اثرات گرد و غبار , فقه , دولت , مسیولیت