آیرونی در داستان های کوتاه صادق هدایت

آیرونی از اصطلاحات مهم بلاغت در ادب غرب است که در ایران معادلهایی نظیر طعنه، استهزا، کنایه، طنز، تهکم، تجاهل العارف، ریشخند، وارونه گویی و... را برای آن قرار دادهاند که هیچ یک از آنها نمی تواند معادل دقیقی برای این اصطلاح باشد. ویژگی وارونه گویی و وارونه نمایی این صنعت به نویسندگان کمک میکند که انتقادات خود را درباب تناقض ها وتقابل های موجود در جامعه یا حتی جهان هستی با آشنایی زدایی در ساختارو محتوای اثر ادبی بیان کنند. از جمله نویسندگان معاصر که این صنعت را در داستانهایش استفاده کرده، صادق هدایت است. در این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی کاربرد این صنعت و انواع مختلف آن و همچنین موضوعاتی که هدایت از آیرونی برای بیان آنها استفاده کرده، بررسی شده است. هدایت در بیش از پنجاه درصد داستانهایش از این صنعت برای بیان تقابلها و تضادهای روانشناسی و فلسفی و اجتماعی بهره برده است. او –به ترتیب درصد کاربرد- پنج نوع متفاوت آیرونی ساختاری، زبانی و تقدیر، فلسفی و نمایشی را در داستان هایش به کاربرده که نشان دهنده توجه او به آشنایی زدایی در ساختار داستان است؛ همچنین نوع استفاده او از آیرونی تقدیر و فلسفی نشاندهنده تفکر جبرگرایانه هدایت در داستانهایش می باشد.

Keywords:

آیرونی , بلاغت , داستان کوتاه , صادق هدایت