بازتاب سیمای قهرمانان تاریخ در ادبیات داستانی ایران معاصر(مطالعه موردی: یعقوب لیث صفاری)

پرداختن به شخصیت و اقدامات قهرمانان تاریخ، یکی از حوزه های مورد علاقه داستان نویسان معاصر ایرانی بوده و هست. این علاقه ریشه در خواست و تمایل خوانندگان پرشمار رمان های تاریخی دارد و تقاضایی است که از جانب مخاطبان به وجود می آید. ترسیم کنش های قهرمانان ملی تاریخ ایران، یکی از عرصه های مشترک میان تاریخ نگاری آکادمیک و داستان نویسی معاصر است که سبب شده تا هریک از زاویه دید ویژه و با اهدافی معین به سراغ سوژه های خویش بروند. یکی از ویژگی های رمان تاریخی، ترسیم فضای داستان در دوره گذشته و بازسازی شرایط گذشته است اما از آنجا که رمان بر عنصر خیال مبتنی است؛ فاصله گرفتن از گزارش های منابع تاریخی را نمی توان نقطه ضعفی برای کتاب های داستانی و رمان های تاریخی تلقی کرد. نوشتار حاضر با مطالعه موردی رمان ها و گونه های مختلف کتاب های داستانی با موضوع یعقوب لیث، در پی پاسخ به این پرسش است که تا چه میزان بازسازی گزارش های زندگی این قهرمان ملی توسط داستان نویسان مبتنی بر گزارش های منابع تاریخی اصیل ارایه شده است به بیان دیگر، سیمای یعقوب لیث صفاری در رمان های تاریخی تا چه اندازه به چهره واقعی او در تاریخ نزدیک است نتیجه بررسی داستان های تاریخی مرتبط با زندگی یعقوب لیث و گزارش های منابع تاریخی نشان می دهد که کلیت اقدامات سیاسی یعقوب و جنبش عیاری او در انواع کتاب های داستانی و رمان ها با واقعیات تاریخی منطبق است. کتاب های داستان کوتاه در زمینه توصیف اخلاق و مرام یعقوب از مبانی اندیشه اخلاقی عیاران سود جسته اند و موفق عمل کرده اند اما رمان نویسان با شاخ و برگ دادن به داستان های عاشقانه از فضای زندگی و زمانه یعقوب لیث و اهداف ناسیونالیستی او فاصله بسیاری دارند.

Keywords:

یعقوب لیث , ادبیات داستانی , رمان تاریخی , واقعیات تاریخی