فاطمه ملکی - مربی رشته زبان و ادبیات فارسی و دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور
نعمت اله منصوری - دانشجوی دکتری و استاد مدعو دانشگاه پیام نور

علم معانی یکی از شاخه های علوم بلاغی است که اصول و قواعد ایراد سخن موثر را آموزش میدهد. و بدیهی است که کلام وقتی در مخاطب تاثیر میگذارد که به مقتضای حال و مقام او باشد. در پژوهش حاضر سعی برآن است تا مباحث علم معانی چون انواع جمله و اغراض ثانویه آن، احوال مسندالیه، قصر و حصر و ... در داستان دوستی خاله خرسه از مجموعه یکی بود یکی نبود محمدعلی جمالزاده، به صورت تحلیلی و توصیفی مورد بررسی قرار گیرد. تا بتوان با تحلیل محتوایی و معنایی این اثر میزان بهره گیری وی از امکانات مختلف زبانی و دقایق معنایی که باعث تشخص داستانهای او شده را نشان داد. یافته های این جستار بیانگر آن است که بسامد جملات خبری و معانی ثانویه آن نسبت به جملات پرسشی، امری و عاطفی بیشتر است. که با توجه به ساختار روایی داستان کاربرد این نوع جمله شیوه یی موثر در انتقال معنا و مفهوم مورد نظرنویسنده بوده است و به خوبی توانسته است با استفاده از ابزار بلاغی علم معانی فضای غمگین حاکم بر داستان را به خواننده منتقل کند.

علم معانی، اغراض ثانویه جملات، دوستی خاله خرسه، یکی بود یکی نبود، جمالزاده