مصطفی آرزومندلیالکل - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین

در متن های صوفیه و عرفانی ادبیات فارسی، توحید از جمله ی احوال و مقامات ذکر نشده است، اما در کتب عرفانی همواره از آن سخن رفته است. از آن جا که توحید یکی از مبانی اعتقادی اسلام و شاید مهمترین آن ها باشد، در این پژوهش، ابعاد مختلف آن در متن های عرفانی بررسی شده و میزان تاثیرپذیری این متون از نهج البلاغه در معرفی توحید نموده شده است.در این پژوهش به روش کتابخانه ای و تحلیلی- توصیفی، آن چه در چند متن معروف عرفانی راجع به توحید آمده است، مورد مطالعه قرار گرفت و با روشن شدن حیطه ی معنایی و مراتبی که عرفا برای توحید ذکر کرده اند و شناخت روش های اثبات مدعای عرفا و رموزی که مشایخ بزرگ در باب توحید گفته اند، به بررسی اجمالی توحید پرداخته شد و در حین مطالعه به نشانه های تاثیرگذاری نهج البلاغه بر عرفا اشاره گردید و سرانجام ویژگی ها و صفات موحد از دیدگاه عارفان معرفی شد. یافته ها نشان می دهد، با وجود این که توحید از جمله ی مقامات و احوال ذکر نشده است، اما از مراتب بالای عرفان و سلوک شمرده شده و بعضی آن را منتهی درجه ی سلوک دانسته اند.

توحید، کتب عرفانی،موحد ، عرفا، نهج البلاغه