هاجر عبدالغلامی نجف آبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول،
فرزانه یوسف قنبری - استادیار، رشته ادبیات و زبان فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول

پژوهش حاضر با هدف تحلیل منظومه لیلی و مجنون نظامی، از دیدگاه گرماس انجام شد. منظومه ی لیلی و مجنون مشهورترین داستان عشقی کلاسیک ادبیات اسلامی در 4700 بیت، به تنظیم نظامی گنجهای شاعر و نویسنده قرن ششم که به درخواست پادشاه شروان به نظم کشیده شده است. آلژیرداس ژولین گرماس(1917-1949) 3 از ساختارگرایانی است که با شیوهای متفاوت در پیدایش زبان جهانی روایت بود. گرماس با مطالعه ی معناشناسی و ساختارشناسی معنایی توانست نظریه ی الگوی کنشی را ارایه بدهد. پژوهش حاضر، منظومه ی لیلی و مجنون از خمسه ی نظامی را بر اساس الگوی کنشی گرماس تحلیل و بررسی میکند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، گرماس با توجه به الگوی کنشی و ساختاری و دستور زبان جهانی روایت، سه جفت متقابل الگوی کنشی را در لیلی و مجنون نظامی شناسایی نموده است: الگوی کنشی اول جفت متقابل فاعل و مفعول را در بر میگیرد، الگوی کنشی دوم شامل جفت متقابل فرستنده و گیرنده است. الگوی کنشی سوم از جفت متقابل بازدارنده و یاریرسان تشکیل میشود.

لیلی و مجنون، نظامی، گرماس، الگوی کنشی.