عیسی ابراهیم زاده - دانشیار دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان
حسین طارمیان - کارشناس ارشد دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان
شمس اله کاظمی زاد - کارشناس ارشد دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

امروزه فرهنگ، نقشی تعیین کننده در زندگی بشر داشته و گردشگری فرهنگی مناسب ترین روش شناخت وابستگی متقابل فرهنگی ملت ها با همدیگر است. از پیامدهای گردشگری فرهنگی، ایجاد همگرایی بین اقوام و ملت ها در فضای بین المللی بوده و باعث چسبندگی فرهنگی ملت ها خواهد شد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش تمدن سیستان بر گردشگری فرهنگی در جنوب شرق ایران پرداخته است. در این راستا به بررسی دشت سیستان که به لحاظ موقعیت جغرافیایی، قدمت تاریخی، مواریث فرهنگی غنی و جاذبه های اکولوژیکی، دارای توانمندی ها گردشگری فراوان و متنوعی است، پرداخته شده است. دریاچه ی هامون و موقعیت زیست محیطی منابع آبی آن در کنار رودخانه هیرمند و محوطه های باستانی که در کناره های آن در طول تاریخ برپا گردیده و هر از چند گاهی با تغییر مسیر آن در جایی دیگر سر برآورده و آثاری همچون شهر سوخته، دهانه غلامان، کوه خواجه، دریاچه هامون و غیره که هر یک به تنهایی بیانگر غنای فرهنگی و جغرافیایی این سرزمین می باشند. بررسی ها نشان می دهد که متأسفانه سیستان علیرغم این پتانسیل ها، به دلیل انزوای جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی نسبت به سایر نواحی کشور، تاکنون نتوانسته جایگاه مناسبی درزمینه فعالیت های گردشگری داشته باشد. همچنین بررسی ها نشانگر آن است که آثار اکتشافی در شهر سوخته، با توجه به همسایگی سیستان با دو کشور افغانستان و پاکستان قرابت زیادی با آنها در قالب یک حوزه تمدنی وسیع داشته و با برخورداری از موقعیت ارتباطی با شبه قاره هند از یکسو و آسیای مرکزی از سوی دیگر، زمینه مناسبی را نیز از بعد موقعیت تجاری و بازرگانی دارد. برای نیل به توسعه گردشگری و پیرو آن توسعه پایدار منطقه، احیاء و توسعه ی مبادلات فرهنگی و بازآفرینی بخشی از کارکردها، قابلیت های جذاب آنها، ایجاد انگیزه های اقتصادی و تجاری لازم به عنوان پشتوانه ی جلب گردشگران فرهنگی، هنری و علمی ضروری به نظر می رسد.

تمدن سیستان، گردشگری فرهنگی، مواریث فرهنگی، جاذبه های اکولوژیکی، ایران