جواد کبوتری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحددهدشت، دانشگاه آزاد اسلامی، دهدشت، ایران.
معصومه روحانی فرد - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نکا، دانشگاه آزاد اسلامی، نکا، ایران
لیلی عباسی منتظری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

مطالعه در تاریخ تطور زبانها نشان میدهد که همه زبانهای دنیا در گذشته و حال پیوسته در حال تحول بوده و هستند و ساختمان جمله نیز پا به پای این تحولات تغییر مییابد. از آنجایی که این تحولات در هر دورهای با ویژگیهای خاص خود همراه بوده است، دستورنویسان و زبانشناسان، دستور مخصوص به هر دوره را تحت عنوان دستور تاریخی تعریف کردهاند. این مساله در طول تاریخ همواره در آثار بسیاری از شعرا و نویسندگان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است؛ از آنجا که میان حوزه کاربرد دستور تاریخی با سبک شخصی گویندگان، ارتباط گسترده ای وجود دارد، از این رو یکی از جمله راه های مثمر ثمر در شناخت سبکی آثار هر دوره، پژوهش در ساختار دستوری آن میباشد. بدون شک نثر سفرنامه از جمله متون ساده و در عین حال کاربردی موجود در زبان و ادب پارسی است. مختصات سبکی این اثر، چه از لحاظ دورهای و چه از لحاظ فردی، همواره نقطه عطف پژوهشگران در انجام تحقیقات بوده است. یکی از اقسام این ویژگیها، نحوه کاربرد حروف و نقش دستوری و معنایی آنها میباشد. در مطالعه حاضر برآنیم تا این موضوع را در سبک نگارش این شاعر با استناد به سفرنامه تحلیل و بررسی نماییم. هدف از این پژوهش، ارایه سیمایی جامع از ساختاردستوری کهن و تحول زبان در ادوار مختلف خصوصا در نحوه بیان ناصرخسرو است.

ناصرخسرو، مختصات سبکی، حروف، دستور زبان.