رسانا حشمتی پور - کارشناس ارشد در رشته جغرافیا و برنامه ریزی توریسم سازمان میراث فرهنگی

در اواخر قرن نوزدهم فردیناند فون ریشتوفن ( Ferdinand von Richthofen) جغرافی دان و زمین شناس آلمان 1905-1833 در توصیف جاده های بازرگانی میان چین ، آسیای مرکزی و اروپا، برای اولین بار اصطلاح جاده ابریشم رابکار برد . از آن پس محققان پی بردند که این مفهوم ، واقعیت پیچیده ای را در بر می گیرد ؛ این جاده که از ارتباط شبکه کاملی از جاده ها شکل یافته ، با گذشت قرنها راه خود را در طول اوراسیا ، پی گرفته و تنظیم کننده عملکردهای متنوع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، هنری، مذهبی و ... بوده است. اصطلاح جاده ابریشم القاء کننده این مفهوم نیست که ا بریشم تنها کالای تجاری در این جاده بوده ، بلکه کالاهایی چون سنگهای قیمتی ، ادویه، چای، کاغذ و چینی آلات نیز مورد نظر بوده و ابریشم نقش اساسی پول رایج را ایفا می کرد و از اهمیت افزون تری برخوردار بود و به سبب ویژگی تجملی محض آن، نامش را به مجموعه این جاده ها و راهها داد. شناخت دنیای پیرامون و رویکرد به علم جغرافیا از موضوعاتی است که پس از ظهور اسلام ، به واسطه اشارات تاریخی قرآن و پیامبر (ص) به مردم دیگر سرزمینها و سیر آفاق و انفس و نیاز مسلمانان به شناسایی جهان پیرامون و تجارت مورد تاکید قرار گرفت.از سد ه سوم هجری تا حمله مغول در قرن هفتم ، جهانگردان بنامی پا به عرصه وجود نهادند که با تدوین نوشته هایی به شرح و شناسایی سرزمینهای واقع در مسیر راههای بازرگانی از آن میان جاده های شرق و غرب جهان که بعدها به جاده ابریشم شهرت یافت، پرداختند و بدین ترتیب، توسعه بازارهای مشترک در این مسیر را رونق بخشیدند. گشودن سرزمینهای نو ، بایستگی استقرار اعراب مسلمان در سرزمینها و از همه مهمتر بایستگی برقراری سامان مالیاتی نوین، مستلزم داشتن آگاهی بسنده در ساز و کارهای اقتصادی اجتماعی باستانی سرزمینهای گشوده بود

جاده ابریشم، توسعه گردشگری، تاریخ فرهنگی، بازرگانان مسلمان