علیرضا شاهنظری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج
سیدعلی سراج - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

این مقاله کوشیده است تا با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف به بررسی گفتمان غالب مساله زنان در داستانهای مرزبان نامه بپردازد. در رویکرد فرکلاف یک متن در سه سطح بررسی میشود. این سه سطح عبارتند از: .1 سطح توصیف که مبتنی بر تحلیل صوری، دستوری، واژگان، ضمایر، وجه افعال و قیود است 2.سطح تفسیر که متن را براساس بافت موقعیت و عوامل بینامتنی تحلیل میکند. -3 سطح تبیین که به توضیح چرایی تولید متن و بررسی گفتمان غالب و ایدیولوژی و قدرت حاکم بر متن میپردازد. نگارنده پس از تحلیل متن داستانهای این کتاب در هر سه سطح به نکات زیر دست یافته است: -1 توصیفها و به کارگیری واژگان زن و شوهر و بسامد بالای وجه اخباری در افعال، نشاندهنده پایبندی نویسنده به حقیقت گزاره های داستان است؛ -2 در سطح تفسیر این کتاب تحت تاثیر دیدگاه مردسالارانه کلیله و دمنه است. -3 در سطح تبیین روشن میشود که دنیای زنانه داستانها به طرز معناداری وابسته به مردان و قدرت مردسالاری است و از نظر روحی و اجتماعی، تحت سلطه مردان و سنتهای مردسالار بوده، بهگونه ای که هویتشان در گرو حضور یک مرد نظیر شوهر، برادر و فرزند پسر است.

جامی،نورمن فرکلاف، تحلیل انتقادی گفتمان، زن، سعدالدین وراوینی، مرزبان نامه.