تحلیلی بر روند شهرنشینی در جهان اسلام

شهرهای جهان اسلام روز به روز در حال توسعه و گسترش اند و رفته رفته درصد بالایی از مسلمانان به زندگی شهری روی می آورند. مطالعه این شهرها در کالبد ملی، ناحیه ای و محلی ضرورت اجتناب ناپذیر دارد. لیکن تجزیه و تحلیل فراملی شهرهای جهان اسلام به عنوان موضوعی نسبتاً مجرد از نظر علمی در خور توجه می باشد. در این مقاله سعی بر آن است تا میزان شهرنشینی، تراکم جمعیت، رتبه بندی جهانی شهرهای بالای یک میلیون نفر کشورهای عمده اسلامی بررسی و طبقه بندی شوند. این تحقیق که با روش اسنادی و بر پایه اطلاعات آماری انجام گرفت، توانست نتایج و یژه ای بدست آورد، از جمله: هفت شهر از مجموع هفتاد شهر جهان اسلام (بالای یک میلیون نفر) جزء 30 شهر بزرگ جهان اند و همچنین نوعی طبقه بندی از مادرشهرهای بزرگ جهان اسلام بر پایۀ عملکرد غالب آن ها حاصل گردید که عبارت اند از: شهرهای زیارتی گردشگری (مکه، مدینه، مشهد، شیراز و اصفهان) شهرهای بندری (کازبلانکا، طرابلس، استانبول، اسکندریه و کراچی) شهرهای سیاسی (آنکارا، ریاض، تهران، بغداد و کابل) شهرهای نواحی پرتراکم (بیروت، پیشاور، فیصل آباد، کراچی، داکا) و شهرهای نفتی (دوبی،کویت و جده). در این مقاله کوشش بر این بوده است که جمعیت، تراکم و رشد جمعیت شهری کشورهای اسلامی مورد مطالعه قرار گیرد و مادرشهرها در نواحی با تراکم پایین که جمعیت نسبی آن کمتر از 15 نفر در کیلومتر مربع و گروه دیگر از مادرشهرهای اسلامی در نواحی با تراکم بالای جمعیت بیش از 150 نفر در کیلومتر مربع مورد بررسی قرار گیرند.

Keywords:

جهان اسلام , شهرنشینی , متروپل , شهر اسلامی