زهرا حیاتی - عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
مهناز صفربیات - دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

در نقد متون روایی اعم از داستان و گزارشهای تاریخی داستان گونه، یکی از حوزه های مطالعه تحلیل گفتگوست. کارکردهای داستانی که با گفتگو محقق می شود هم در مطالعات سنتی هم در شیوه های جدید نقد مورد توجه قرار گرفته اند. با توجه به اینکه منش کلامی به گفتگوی دو طرف محدود نیست، تک گویی های داستان نیز معمولا ذیل عنوان گفتگو طرح می شود. در این پژوهش با استناد به یافته های مطالعات سنتی بر اهداف گفتگو و توزیع کنش کلامی در دو شکل گفتگو و تک گویی تاکید شده است. متن مورد مطالعه کتاب روضه الشهداء، نخستین مقتلی است که به زبان فارسی نوشته شده است. از آنجا که این کتاب بعدها مورد توجه نوحه سرایان و روضهخوانان قرار گرفته و هم ویژگیهای ادبیات مکتوب در آن دیده میشود هم ظرفیتهای روایت شفاهی، برای پژوهش انتخاب شد تا پایه تحلیلی کلانتری قرار گیرد که در آن می توان مقتل را به عنوان روایت کتبی/ شفاهی از دید روایت پژوهی تحلیل کرد. پردازش گفت و گوهای پر شور و مهیج و بهره گیری از تک گویی های نمایشی، اصلی ترین عامل در کتاب روضه الشهداء در آوردن داستان به روایت است.

روضه الشهداء، گفتگو، روایت شناسی