فاطمه صادقی نقدعلی علیا - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور
زهرا صادقی - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زاهدان

ادبیات شفاهی هر قوم و ملت بخش عظیمی از فرهنگ معنوی آنان است که سینه به سینه از نسلهای قدیم تا به امروز نقل شده و در گذر زمان حافظ هویت فرهنگی ملتها بوده است. ادبیات عامیانه از فرهنگ عامه یا فرهنگ توده سرچشمه گرفته است. قصه یکی از زیباترین حوادثی است که توسط ذهن و زبان انسان اتفاق افتاده و علاقه به شنیدن و گفتن قصه و داستان همیشه در طول زمان با انسان همراه بوده است. ولادیمیر پراپ؛ محقق روسی، با بررسی صدها قصه عامیانه، عمل و نقش قهرمانان و ضد قهرمانان قصه های عامیانه و میزان اهمیت آن اعمال و نقش ها را تحت عنوان خویشکاری مطالعه کرده است. اندیشه ی اساسی در ریخت شناسی توصیف قصه بر پایهی اجزای تشکیل دهندهی آن و همچنین بیان ارتباط و همبستگی ای است که بین این سازه ها وجود دارد. ریخت و ساختاری که قصه های عامیانه ی بر آن شکل گرفته اند از 31 اصل خویشکاری پیروی میکند. هدف از این پژوهش بررسی ریخت شناسی قصه ی ملکه برفی اثر هانس کریستین اندرسن و نمایاندن اصول خویشکاری حاکم بر داستان و پیدا کردن مهم ترین و اساسی ترین عنصر تشکیل دهنده ی آن است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در این داستان عنصر شریر بیش از هر عنصر دیگری نقش ایفا میکند و عنصر قهرمان بر خلاف سایر داستانها نقش کمرنگی دارد. روش به کار گرفته شده در این پژوهش شیوه ی ریخت شناسی است.

ریخت شناسی، قصه ی ملکه برفی، هانس کریستین اندرسن، ولادیمیر پراپ.