سنایی، مبادی آداب (ادب ظاهر در ده باب حدیقه الحقیقه)

اصلاح ظاهر اصلاح باطن است. آداب دانی در همه ی جوامع انسانی و در همه ی حوزه های زندگی فردی و اجتماعی، اصلی مهم و حیاتی است. از آنجایی که واکنشها در مقابل رفتار ناپسند در اغلب موارد به سبب پرهیز از درگیری یا رعایت حجب و حیا بسیار ملایم و نامحسوس است و از سویی روش القای غیر مستقیم به افراد، برای پذیرش اصول اخلاقی و اجتماعی موثرتر میباشد، وظیفه نویسندگان و هنرمندان برای ارایه این اصول در قالبی هنرمندانه سنگین تر است. سنایی شاعری ست که با فصاحت و شیوایی، اندیشه های ژرف عرفانی، فلسفی، اجتماعی و اخلاقی را در چهارچوب قرآن و شریعت، و با اشاره به زندگی روزمره در کسوت عباراتی دلنشین ماندگار ساخته است. در بررسی حدیقه ی او که نمایشگر حقیقت هاست، آداب معاشرت، به مثابه یک اصل اخلاقی پر رنگ می نماید. در این مقاله با شیوه تحلیلی – توصیفی آداب ظاهری و آثار مثبت گنجانده شده در ده باب این اثر ارزشمند، بررسی شده است. در کنار نگرش سنتی و مردسالارانه و محدودیت های جامعه ای با فضای سیاسی ناپایدار، کوشش سنایی در پیشنهاد راهکارهایی در خصوص اصلاح و دگرگونی و ساختن یک رابطه سالم بین اقشار مختلف جامعه ستودنی است. این کوشش در مباحثی چون معاشرت، قدرشناسی، سازگاری، حجب و حیا، تلاش، امر به معروف و نهی از منکر و غیره که در ظاهر متجلی می شوند، مرجعی برای هدایت عوام و دستیابی به مدارج بالاتر در عرفان گردیده است.

Keywords:

سنایی , حدیقه الحقیقه , ادب ظاهر , آداب معاشرت.