صدیقه رستمی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند
محمد بهنام فر - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

دل به عنوان لطیفه ی روحانی وجود آدمی از لطافت و حساسیت ویژه ای برخوردار است که بلافاصله تحت تاثیر صفات وعوامل بیرونی و درونی قرار می گیرد. مولانا در مثنوی معنوی صفاتی را برای دل بیان نموده است که در این پژوهش به روش توصیفی و تحلیل متن، مورد بررسی قرار گرفته و نتایج تحقیق بیانگر آن است: صفت صدق و راستی دل، نزد مولانا از اهمیت زیادی برخوردار است و بیشتر از سایر صفات دل در مثنوی به آن اشاره کرده است او از صافی، روشنی و صفای دل سخن می گوید و شرط صاف شدن دل را مجاهده ی با اخلاص می داند. از نظر او صبر، دل را صافی می کند و خلوت نشینی باعث ایجاد صفای دل می گردد و روشنی دل و ضمیر را، برتر از ظاهر توصیف می کند و ارزش غم در نزد او از آن جهت است که هر چه را که از دل بگیرد بهتر از آن را جایگزین می سازد و جایگاه آن ، دل بندگان خوب خداست.زیباترین صفت دل ، سوز دل است ، از آن جهت که به آن صفا و پاکی بخشیده و باعث روحانی و معنوی شدن دل می گردد و آن سوزی را دارای ارزش می داند که از آتش دل (عشق) حاصل شده و سرچشمه اش دریای عشق الهی باشد ، خوشی را باعث بسط وگشادگی دل می داند که بر آن تاثیر مثبت می گذارد. مولوی دل را پیامبری می داند که به دنبال صید حقیقت است و خالی بودن دل ، از علایق دنیوی و هواهای نفسانی را جزو صفاتی می داند که باعث تصفیه و تزکیه ی دل می شود.

صفات دل ، دل (قلب) ، مولانا ، مثنوی معنوی.