قرب نوافل و فرایض در مثنوی معنوی

قرب نوافل و فرایض دو حدیث مشهور نزد عرفا و متصوفه است که با بهره گیری از آنها بسیاری از مبانی فکری خود را در رابطه با عرفان عملی و نظری را تبیین و توجیه نمودهاند. از نظر عرفا قرب نوافل بیانگر اسم باطن خدا و مقام فنای بنده و قرب فرایض بیانگر اسم ظاهر حق و مقام بقای بنده است. این احادیث در راستای بیان مقام بنده در قوس صعود و عرفان عملی و از طرفی مربوط به اسماء الهی و عرفان نظری است. جلال الدین محمد بلخی نیز در مثنوی خویش با تشریح این احادیث مراتب عرفانی مربوط به قربین را به رشته تحریر در آورده است. وی با بیان مقام فنا و بقا ضمن تبیین و استناد به قربین به تشریح مقام بنده در هنگام وصول به این جایگاه پرداخته و در این میان از زبان حضرت حق به توصیف چنین بندگانی میپردازد. در این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی موارد کاربرد و نتایجی که مولانا در مثنوی از آنها گرفته است، تبیین و تشریح میشود. بنابر اندیشه مولانا بنده در قرب نوافل از خویش فانی شده و در قرب فرایض به بقای در فنا دست یافته است. به عبارتی مقام جمع بین قرب نوافل و فرایض بیانگر مقام انسان کامل است. بنابراینهمه اعمال و رفتار انسان کامل که جامع این دو قرب است، اعمال و رفتار حق بوده و به عبارتی انسان کامل ظهور و تجلی کامل حق در جهان است.

Keywords:

تصوف و عرفان اسلامی , مولوی , قرب نوافل , قرب فرایض , مثنوی معنوی.