مهدیه پیری اردکانی - کارشناس ارشد ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه اردکان
مهدی ملک ثابت - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد

هنجارگریزی که یکی از شاخه های برجسته سازی به شمار می رود، از شگردهایی است که شاعران و نویسندگان در آثار منظوم و منثور خود، از آن بهره می گیرند. محمد بن منور نیز در کتاب اسرارالتوحید ، در پاره ای از موارد به هنجارگریزی معنایی دست زده و از این طریق به توسعه زبان خود پرداخته است. او در این کتاب، از نمونه های مختلف هنجارگریزی معنایی استفاده کرده اما بسامد این نمونه ها با یکدیگر متفاوت است. مهم ترین جلوه های هنجارگریزی معنایی در کتاب اسرارالتوحید، در حوزه بدیع معنوی و استفاده از آرایه هایی نظیر تضاد، مراعات نظیر، تلمیح، ارسال المثل و عکس است. البته در حوزه بیان نیز، محمد بن منور از آرایه های تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه بهره برده است اما در مقایسه با آرایه های بدیع معنوی، بسامد چندانی ندارند. در این جستار برآنیم تا به بررسی جلوه های مختلف هنجارگریزی معنایی در کتاب اسرارالتوحید بپردازیم.

اسرارالتوحید، ابوسعید ابوالخیر، محمد بن منور، هنجارگریزی، هنجارگریزی معنایی