سید محمد مهدی میرممتاز - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)
مصطفی دهقانی - دانشجوی دکتری شهرسازی
رقیه کیخایی - کارشناسی معماری

حضور دین اسلام در ایران و همسویی باورهای دینی ایرانیان با اعتقادات اسلامی موجب شد معماری ایرانی با محتوای دینی توام گردد، بنحوی که محتوا در درون کالبد تجلی یافته و معماری تنها از یک کالبد با ویژگی های صرفا معمارانه، به فضایی با مفهومی معناگرایانه، مبدل شود. اما با گذر زمان، به تدریج کالبد بناهای معماری ایران از جمله خانه ها، جایگاه خود را به عنوان فضای دارای محتوای آموزشی مبتنی بر مفهوم نامحسوس از دست داده و تنها به عنوان سرپناه درآمده است. در راستای حل این بحران؛ و نظر به میان رشته ای بودن پژوهش، ابتدا با روش استدلالی و مطالعه اسنادی، به شناخت عوامل نامحسوس ( تاثیر باورهای مذهبی و اعتقادی بر کالبد مسکن ) پرداخته شد. سپس با واکاوی، به شناخت مفهوم نامحسوس به ودیعه نهاده شده در کالبد نمونه ای از خانه دوره قاجار شهر اصفهان (خانه تاریخی قدسیه)، پرداخته شد. مفهوم نامحسوس مورد بررسی در این پژوهش، عدالت (تعادل) می باشد. عدالت، در کالبد خانه ها به صورت تعادل در فضای پر و خالی و همچنین متضمن مفهومی همچون تعادل در اجزای بنا بویژه در نماهای مقابل هم و همچنین مفهومی نظیر تناسبات و عدالت در کالبد خانه ها به صورت تعادل در فضای پر و خالی و در اجزای بنا می باشد. در نهایت، با سنجش مفهوم نامحسوس عدالت به ودیعه نهاده شده در کالبد خانه قدسیه، نتایج قابل قبولی در این خانه از نقطه نظر مفهوم عدالت در کالبد فضایی آن بدست آمد که می توان ادعا نمود احیای معماری معناگرایانه برگرفته از اصول اعتقادی در طرح مسکن امروز این دیار امکانپذیر می باشد.

تربیت، کودک، عدالت، مفهوم، خانه قدسیه، اصفهان قاجاری