راضیه لبیب زاده - استادیار، دانشکده عمران، معماری و هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
محمد حسام کشاورز - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده عمران، معماری و هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

بنابر مطالعات، در ادوار مختلف شهرسازی ایرانی، در قبل و پس از اسلام، بازار نقشی اساسی در توسعه شهرها و اقتصاد شهری داشته است و ساختار بازار، اقتصاد و توسعه شهری دارای تاثیرات متقابل بر یکدیگر بوده اند. با این حال به نظر میرسد که عدم توجه به ساختار فرهنگی، اقلیمی بازار در شهرسازی های دوران معاصر، یکی از عوامل کاستی های اقتصاد شهری در شهرسازی های دوران معاصر باشد. این مقاله درصدد بررسی نقش بازار و ساختار آن در اقتصاد شهرهای کهن ایرانی، و امکان احیا و بازآفرینی کاربری آن متناسب با شرایط زمانی و مکانی در شهرسازی دوران معاصر برای سیر به سوی بازآفرینی شهر ایرانی-اسلامی است. برای دستیابی به هدف فوق، با استفاده از روش تحقیق استدلال منطقی و تحلیل محتوای کیفی، اقتصاد شهری تعریف شده و سپس نقش بازار در شهرهای ایران و تاثیر آن بر اقتصاد شهری مورد بررسی قرار می گیرد و پس از آن سعی شده است تا با ارایه راهکارهایی مناسب با شرایط زمان-مکان بتوان نسبت به بازآفرینی بازار به عنوان یکی از زیرساخت های مهم در شهرهای معاصر اقدام نمود. براساس یافته های پژوهش به نظر می رسد که ساختار بازار در شهر ایرانی-اسلامی متاثر از عوامل فرهنگی (سبک زندگی)، اقلیمی و اقتصادی شکل گرفته و این عوامل تحت تاثیر شرایط زمانی و مکانی در ادوار گوناگون متفاوت بوده اند، بنابراین با توجه به این عوامل می توان زمینه ایجاد توسعه شهری در راستای ایجاد شهر ایرانی-اسلامی را فراهم نمود.

بازار، بازآفرینی شهری، اقتصاد شهری، شهر معاصر، شهر ایرانی-اسلامی