سید امیر شمس نیا - دانشجوی دکترای آبیاری و زهکشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقا
نادر پیرمرادیان - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه گیلان
فردین بوستانی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت

با توجه به شرایط اقلیمی کشور ایران، وقوع خشکسالی همواره قابل انتظار است و شناخت ویژگی‌های آن از عمده‌ترین موضوعات برای مقابله با آسیب‌های آن محسوب می‌شود. به منظور تعیین ویژگیهای خشکسالی، توصیف و پایش وقایع خشکسالی‌های گذشته، بایستی این پدیده از حالت کیفی و توصیفی به صورت کمی و عددی درآید. بدین منظور از شاخص‌های خشکسالی استفاده می‌شود. شاخص خشکسالی در اصل تابعی است از عوامل مختلف محیطی متاثر از خشکسالی که نهایتا به صورت یک عدد نمایش داده می‌شود. شاخص استاندارد شده بارش یکی از مهترین شاخص‌های است که بر اساس آن،‌ ارزیابی وقوع خشکسالی با توجه به میزان بارندگی انجام می‌گیرد. بر اساس مقادیر این شاخص، شدت خشکسالی با توجه به طبقه‌بندی مربوطه تعیین می‌گردد. بررسی‌ها و مطالعات پیشین نشان می‌دهد که در به کارگیری این شاخص به منظور پایش خشکسالی، برخی از محققین، با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه مورد مطالعه، از طبقه‌بندی‌های مختلفی استفاده می‌نمایند. بنابراین با توجه به اینکه طبقه‌بندی دقیق شدت‌های خشکسالی در هر منطقه، می‌تواند نقش به سزایی در پیش آگاهی و مدیریت بحران در مواقع بروز خشکسالی داشته باشد، لذا اقدام به بررسی و ارزیابی نتایج حاصل از چند نوع طبقه‌بندی مهم در استان فارس گردید. در این پژوهش سه نوع طبقه‌بندی که در تعیین وضعیت نرمال، خشکسالی ملایم و ترسالی ملایم با هم تفاوت دارند، مقایسه گردیده است. اولین طبقه‌بندی توسط مک کی و همکاران (1993) ارائه گردید. طبقه‌بندی دیگر توسط هیز و همکاران (1999) مورد استفاده قرار گرفت. طبقه‌بندی دیگری وجود دارد که توسط لشنی زند (1382) و گیدینگز و همکاران (2005)، ارائه و مورد استفاده قرار گرفته است. لذا با توجه به نتایج حاصل در یک دوره آماری 30 ساله طبقه‌بندی که از هر لحاظ با شرایط اقلیمی و آب و هوایی منطقه مورد مطالعه (استان فارس) سازگاری داشته باشد، تعیین گردید. بر این اساس طبقه‌بندی استفاده شده توسط لشنی زند (1382) و گیدینگز و همکاران (2005) (طبقه‌بندی اصلاح شده)، به عنوان طبقه‌بندی بهینه، جهت بومی‌سازی ارزیابی خشکسالی‌های استان فارس، تعیین و توصیه گردید.

خشکسالی، شاخص استاندارد شده بارش، استان فارس