واکاوی اندیشه های اسطوره ای در اشعار بیدل دهلوی با رویکرد به اساطیر ایرانی و سامی

میتولوژی یا اسطوره شناسی به عنوان یکی از شاخه های انسان شناسی فرهنگی از دیرباز مورد توجه تاریخ نگاران و مردم شناسان بوده است. اسطوره را می توان ،تفکرو واکنش نخستین انسان، در برابر وقوع رخدادهای طبیعی دانست؛ این سخن بدان معنا است که بشر نخستین در شناخت عوامل پیدایش رخدادهای طبیعی هم چون خورشید گرفتگی، زلزله، خشکسالی، رعد و برق، باران و... دچار ابهام و ترس بود. همین ترس و ابهام آنان را بر آن داشت تا برای هر پدیده ای خدایی فرض کنند و بدان پناه برند. در یک نگاه کلی، اساطیر مجموعه ی اعتقادات یک ملت درباره ی زندگی، مرگ و دنیای پس از آن، خدایان، نیروهای اهریمنی، قهرمانان و پهلوانان و جهان بینی یک ملت است که ارتباطی تنگاتنگ وعلت و معلولی با آیین های باستانی دارد. دربارهی خاستگاه اساطیر نظریات مختلفی وجود دارد که میتوان گفت خاستگاه اساطیر آمیزهای از همه ی آنهاست اسطوره از اصطلاحات بسیار مهم در مباحث ادبی امروز است و با ادبیات پیوندی دیرین دارد. شعر بسیاری از شاعران از جمله شعرای سبک هندی سرشار از مضامین و شخصیت های اسطوره ای است. بیدل دهلوی گرچه به دلیل زندگی در جغرافیای هندوستان، آشنایی با عرفان ابن عربی و تصوف هندی، آن هم با گرایش ها و مکاتب فکری متنوع آن سرزمین از نظر کاربرد مضامین و شخصیت های اسطورهای در مقایسه با شاعران سبک شعری خود چون صایب کم کارتر است،اما ظهور برخی اسطوره های ایرانی و سامی از راه تلمیح در شعر بیدل، افزون بر توجه او به سنت های ادبی، گویای زنده بودن این اسطوره ها برای شاعران قرن یازدهم هجری است. نظر به اهمیت موضوع در این پژوهش بر آن بوده ایم با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و به شیوه ی کتابخانه ای به واکاوی اندیشه های اسطورهای در شعر این شاعر پرآوازه ی سبک هندی بپردازیم

Keywords:

اسطوره , سبک هندی , بیدل دهلوی , اسطوره های ایرانی , اسطوره های سامی