بررسی تطبیقی جلوه های رحمت الهی در اندیشه های ابن عربی و بیدل دهلوی

رحمت الهی یکی از مهمترین مسایل حیات آدمی است؛ چرا که آفرینش مرهون رحمت الهی است و تمامی آفریده های خدا مشمول لطف و عنایت حق تعالی هستند، خاصه انسان که دارای کرامت خاصی بوده و آیینه ی تمام نمای حق است و رحمت الهی را درباره ی او نهایتی نیست. رحمت بر دو نوع است: رحمت عام (رحمت امتنان) که تمام موجودات را از آن حیث که وجود دارند فرا می گیرد؛ چه خیر باشد چه شر و چه طاعت باشند و چه معصیت. رحمت خاص (رحمت وجوب) که خداوند بر خود واجب نموده و بر کاینات بر طبق اعیان ثابته شان و بر انسان، علاوه بر آن بر طبق اعمالش عطا می کند. قلب انسان کامل هر چند که با رحمت ایجاد شده ولی چون همه اسما و صفات الهی را در خود متجلی می سازد، فراگیرتر از رحمت است و رحمت بر غضب، پیشی دارد و نهایتا شامل اهل جهنم نیز خواهد شد، به این دلایل ؛ اولا : غضب ، عارضی ارواح است نه ذاتی و عارضی از بین خواهد رفت وثانیا برای وفای به وعید، مرجحی جز معصیت نیست که آن هم طبق آیات توسط خداوند بخشیده خواهد شد. پس باطل عذاب، رحمت است.جنبه های گوناگون رحمت الهی در سخنان و اشعار نویسندگان و شاعران بازتاب یافته است که از میان آنان می توان به ابن عربی در میان عارفان عرب و بیدل دهلوی از میان شاعران پارسی گوی اشاره کرد. در این پژوهش که براساس روش تحقیق توصیفی و با بهره گیری از شیوه ی اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته است بر آن بوده ایم تا به بررسی تطبیقی جلوه های رحمت الهی در اندیشه ی ابن عربی و بیدل دهلوی بپردازیم. واکاوی در اندیشه ی آنان نشان می دهد که این دو چهره ی برجسته در حوزه ی عرفان و ادبیات در آثار خویش جنبه های وجوبی و امتنانی رحمت را بازتاب داده اند

Keywords:

رحمت , رحمت وجوبی , رحمت امتنانی , ابن عربی , بیدل دهلوی