بررسی و مقایسه دو مثنوی عاشورایی از محمد اقبال لاهوری و محمد علی معلم دامغانی

امام حسین (ع) با قیام بر علیه ستم و استبداد و انحراف، با نثار جان خویش، برای آزادی خواهان جهان راهی ترسیم کرد که سرانجام آن عزت و سربلندی است. شاعران فارسی گو در هر عصر با سرلوحه قراردادن قیام امام و اهداف ایشان، در صدد به تصویر کشیدن این مهم برآمدند و به سهم خود در اصلاح جامعه شان کوشیدند. از این میان می توان اقبال لاهوری و محمدعلی معلم را مثال زد. یکی از شبه قاره هند با سبک هندی و دیگری از ایران امروز اما متاثر از سبک خراسانی؛ که با وام گیری از حادثه کربلا درپی اصلاح مردم روزگار خود بودند. در این مقاله، دو شعر عاشورایی از اقبال و معلم بررسی و مقایسه می شود. اقبال در این شعر، با زبانی نرم و اثرگذار و به شیوه ای حکیمانه مردم را به گرد آمدن حول کلمه لا اله الا الله فرا میخواند و راهی را برای اتحاد مسلمانان پیشنهاد می کند که الگوی اصلی آن امام حسین(ع) است و پیش از اقبال، عارفان بزرگی چون مولوی نیز به جلوه هایی از آن اشاره کرده بودند و در روزگار اقبال فراموش شده بود: راه عشق به خدا و نثار جان خود همانند امام شهید؛ اما معلم در شعرش با زبانی حماسی و فاخر و برگرفته از سبک خراسانی، به این واقعه می پردازد. او در پی واکاوی ریشه ها و علل و عوامل پدید آمدن عاشوراست. او در سراسر شعرش خود و مردم همه روزگاران را متهم میداند

Keywords:

شعر عاشورایی , اقبال لاهوری , محمدعلی معلم , مثنوی