گزیده ای از منشات قطب الدین یحیی نیشابوری جامی

خواجه قطب الدین یحیی نیشابوری جامی از کبار عرفا و مشایخ سده هفتم و هشتم ق است. بنا به گفته خواندمیر خواجه قطب الدین به وفور علوم ظاهری و باطنی از هم عصران خود ممتاز و مستثنی بوده و به شرف شاگردی استادانی بزرگ همچون شیخ رکن الدین علاء الدوله سمنانی و شیخ صفی الدین اردبیلی رسیده است . وی به سال 740 ق دار فانی را وداع گفت. از این عارف بنام جز چند نامه اثر دیگری به جای نمانده است. در این مقاله به بررسی و تصحیح 6 نامه برجای مانده از او پرداخته می شود . این نامه ها در مجموعه منشات کتابخانه شورای اسلامی به شماره 675 محفوظ است. این نسخه در بردارنده منشات و مکاتیب قرن 10 مربوط به دوره تیموری و ترکمانان و حاوی 160 نامه است . مخاطب خواجه در دو نامه خواجه غیاث الدین محمد رشیدی (پسر خواجه رشید الدین فضل الله ) و یک نامه به قاضی جلال الدین محمود امامی، نامه ای به شمس الدین بیهقی و نامه ای به یکی از سادات و نامه ای دیگر به یکی از بزرگان ماوراء النهر نوشته است . این نامه ها از حیث تاریخی ، اجتماعی، سیاسی و ادبی در قرن 7 و 8 از اهمیت به سزایی برخوردار است. مضمون نامه ها اغلب سیاسی ، پند و اندرز و دوستانه است که با زبانی روشن و ساده و گاه موزون و مسجع به همراه آیات و احادیث و امثله فارسی و عربی است که بر فصاحت لفظ و بلاغت معنا افزوده است. نتیجه این مقاله علاوه بر احیاء مجموعه منشات که بعضا روشن کننده نکات مبهم تاریخی و ادبی است، دانشجویان رشته های زبان و ادبیات فارسی و تاریخ را با شیوه نویسندگی منشات سده هفتم و هشتم ه. ق آشنا می کند.

Keywords:

قطب الدین یحیی نیشابوری جامی , منشات , تصحیح , نامه ها , قرن هفت و هشت