مهدی حیدری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد
فرهاد بهرامیان - کارشناس ارشد تاریخ اسلامی دانشگاه پیام نور

یوسف بن سبکتگین برادر محمود غزنوی از جمله والیان و امیران لشکری در دوره محمود، محمد و مسعود بود که پس از مرگ محمود در زمره پدریان درآمد اما به هوای دل مسعود به محمد خیانت کرد. هر چند مسعود در ابتدا او را ارج نهاد اما در نهایت با طرح و برنامه ای خاص و با مشرف گماردن بر یوسف او را فرو گرفت و به زندان افکند و یوسف یک سال بعد در 39 سالگی در زندان درگذشت. نکته جالب توجه در مورد این شخصیت، خیانت های او به محمود، محمد و مسعود است که براساس گزارش بیهقی به سزای همه آنها رسیده است. بیهقی با هنر داستان پردازی خود در باب یوسف، لایه های درونی ذهن و شخصیت او را به خوبی باز نموده و با هنرمندی در توصیف و پیامرسانی، عاقبت نافرجام خیانت را به تصویر کشیده است. در این مقاله زندگی این شخصیت تاثیرگذار دوره غزنویان را بر اساس تاریخ بیهقی و همچنین با استمداد از تواریخ و متون منثور تاریخی نزدیک به دوره غزنوی و نیز تحقیقات معاصران تحلیل می کنیم

خیانت، یوسف بن سبکتگین، محمود، محمد، مسعود،