سیما غایب لو - استادیار دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه زنجان
ابوالفضل سلطانی - کارشناسی ارشد جغرافیا از دانشگاه زنجان

صنایع تبدیلی بخش مهمی از فرایند تولید در بخش کشاورزی است که به کمک تکنولوژی، مازاد تولید را به ارزش افزوده تبدیلکرده و افزایش درآمد کشاورزان را در پی خواهد داشت. با توجه به این که برنامه ریزی توسعه منطقه ای بین برنامه ریزی ملی ومحلی قرار داشته و یکی از عوامل برهم زننده تعادل منطقه ای مهاجرت روستایی است، لذا ایجاد صنایع تبدیلی با توجه بهظرفیت اشتغالزایی و بهره وری بیشتر محصولات کشاورزی می تواند راهکاری موثر برای ایجاد تعادل منطقه ای و مانعی برمهاجرت شود. هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر و بهینه برای مکانیابی صنایع تبدیلی در اراضی روستایی بخش زنجان رودشهرستان زنجان می باشد. بخش زنجانرود یکی از ظرفیت های کشاورزی استان زنجان محسوب شده که ایجاد ایجاد صنایعتبدیلی در آن نقش موثری در متعادل سازی توسعه منطقه ای و کاهش مهاجرت روستایی این منطقه خواهد داشت. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی با ماهیت کاربردی با بکار بردن مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) اقدام بهمدیریت بهینه پهنه های مناسب جهت صنایع تبدیلی در بخش زنجان رود نموده است. بدین جهت از 15 شاخص های طبیعی و انسانی (مانند رودخانه، راه، شبکه تاسیسات و غیره) استفاده شد. شاخص های مورد نظر با استفاده از نرم افزار ArcGIS و مدل VIKORمورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته و در نهایت پهنه های مکانی بهینه برای استقرار صنایع تبدیلی انتخاب گردید. نتایج حاصل نشان می دهد حدود 41 درصد اراضی واقع شده در بخش زنجانرود برای ایجاد صنایع تبدیلی مناسب می باشند. در اینبین نتایج مدل ویکور نشان داد که پهنه های نزدیک به شبکه راه و تاسیسات دارای کمترین مخاطرات طبیعی برای ایجاد صنایعتبدیلی هستند.

صنایع روستایی، مکانیابی، صنایع تبدیلی، استان زنجان، بخش زنجان رود