محمد غفوری - عضو هیئت علمی گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
غلامرضا لشکری پور - عضو هیئت علمی گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
ناصر حافظی مقدس - عضو هیئت علمی دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود
فهیمه صالحی متعهد - دانشجو کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد

قنات یکی از قدیمی‌ترین و اقتصادی‌ترین روشهای استخراج آب زیرزمینی در ایران بوده است. در محدوده شهر مشهد واقع در استان خراسان رضوی بیش از 100 رشته قنات وجود دارد که بدلیل خشکسالیهای متوالی و همچنین گسترش شهر و حفر چاههای عمیق و جهت تامین آب، به مرور این قناتها خشک و بایر شده‌اند و میل قناتها همزمان با رشد شهر بتدریج با خاک و نخاله بصورت کنترل نشده پر شده‌اند. این پدیده موجب نشست زمین و ایجاد شکاف در زمین شده است. دفع فاضلاب شهر مشهد در اکثر نقاط چاههای جذبی می‌باشد و در سیستم انتقال فاضلاب در اغلب مناطق شهر وجود ندارد. از این رو با توجه به تمرکز بالای قنوات در غرب شهر کوره قناتها می‌توانند تبدیل به مجرایی جهت انتقال فاضلاب گشته و آب آلوده را از بخشهای غربی شهر که خاک نفوذپذیری بالاتری دارد به قسمتهای میانی شهر منتقل کنند و از تصفیه طبیعی فاضلاب بدلیل عبور از میان ذرات خاک جلوگیری نموده و سبب تشدید آلودگی و ایجاد مشکلات بهداشتی در قسمتهای میانی شهر گردد. این مطالعه به بررسی موقعیت قنوات متروکه و عمق قرارگیری کوره قنات در غرب شهر مشهد پرداخته و با توجه به شرایط بافت خاک و تراز آب زیرزمینی آلودگی آب زیرزمینی ناشی از فاضلاب شهری را مورد ارزیابی قرار خواهد داد.

قنات، تراز آب زیرزمینی، مشهد، بافت خاک، فاضلاب شهری