توکل کوهی گیگلو - دانش آموخته دکتری فلسفه دین و کلام جدید، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

ملاصدرا، از سویی با استناد به قاعده بسیط الحقیق ه کل الاشیا استفاده از اصل تشکیک خاص در وجود، علم تفصیلی پیشینی حق تعالی را اثبات می کند؛ و از دیگرسو، گاه مختار بودن انسان را مساوق با مرید بودن او، و گاه نیز با اتکا به همان قاعده بسیط الحقیقه که علیت را در قالب تجلی تحلیل می کند مرادف با فاعلیتی هم عرض با خداوند معنا می کند. در این نظام فلسفی، تعارض میان علم پیشین الهی و اختیار انسان، با عنایت به فعلی بودن علم الهی و نه انفعالی بودن و نیز تعلق علم الهی بهفعل مسبوق به اختیار انسان مرتفع می شود. اما به نظر می رسد که مقدمات و راه حل مختار صدرالمتالهین چندان کارآمد نیست.

علم پیشین الهی، اختیار، بسیط الحقیقه، تشکیک خاص، ملاصدرا