محمود صیدی - استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
سید مصطفی موسوی اعظم - استادیار گروه الهیات، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

آرای میرداماد در بحث اراده الهی را میتوان در سه بخش طرح کرد:1: معناشناسی، 2: وجود شناسی و 3: تفسیر روایات دال بر فعلی بودن صفت اراده. در حوزه معناشناسی، بااستناد به ادله نقلی و عقلی، او قایل به تفاوت میان اراده الهی و انسانی شده و اراده الهی را علم به نظام اکمل و عنایت به تحقق آن تعریف کرده است. در ساحت جودشناسی، و بحث از ذاتی یا فعلی بودن صفت اراده، میرداماد ادله ای بر ذاتی بودن آن بیان کرده و به دنبال آن به مصاف دیدگاه کلینی در باب نفی اراده ذاتی در حق تعالی و نقد آن رفته است. در مقام سوم، میرداماد سعی در تبیین عدم تنافی دیدگاه خود با احادیث و روایات دال بر صفت فعل دانستن اراده و حادث بودن آن دارد. بدین منظور وی اراده را به دو اطلاق در نظر می گیرد، نخست معنای مصدری که اراده بدین معنا سازگار با ذات الهی و به معنای احداث و ایجاد شییی است، و گاهی نیز مقصود از اراده معنای فعلی است که همان فعلی است که فاعل آن را ایجاد می کند و در روایات اراده در این معنا منتزع از مقام فعل بوده و حادث است

اراده الهی، صفت ذات، صفت فعل، میرداماد، کلینی