فرناز حسین پور - دانشجوی کارشناسی هواشناسی، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
علیرضا محب الحجه - استادیار گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فرهنگ احمدی گیوی - استادیار گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران

سرمایش کم‌سابقه ایران با دوره استقرار طولانی در زمستان 2008-2007، پیامدهای اقتصادی، اجتماعی زیادی به دنبال داشته است، لذا ضرورت بررسی علل و تحلیل دقیق بی‌هنجاری‌های مذکور آشکار می‌باشد. در این پژوهش از مجموعه داده‌های جهانی GFS با تفکیک فضایی 1 درجه در راستای مداری و 1 درجه در راستای نصف‌النهاری و تفکیک زمانی 6 ساعته در ترازهای مختلف در بازه زمانی دسامبر 2007 تا فوریه 2008 و داده‌های جهانی بازتحلیل NCEP-NCAR از سال 1948 تا 2005، با تفکیک افقی 5/2 درجه استفاده شده است. در زمستان 2008-2007، کج شدگی استواسوی بردارهای E گذراهای بالا بسامد شکست واچرخندی امواج راسبی در جریان‌سوی مدیترانه تا مناطق مرکزی ایران را به وضوح نشان می‌دهد. مقایسه الگوهای بی‌هنجاری تاوایی و جت استریم با الگوهای بردار E گذراها در این دوره زمانی نشان دهنده نقش موثر واداشت پیچکی گذراهای بالا بسامد نسبت به سایر گذراها در بی‌هنجاری‌های مناطق مرکزی و جنوب غرب ایران است، به طوری‌که بازخورد مثبت این گذراها به شارش میانگین غربی و همچنین همبستگی واگرایی مداری بردار E پیچک‌های بالا گذر و میانگین جت جنوب غرب آسیا، با رشد کژفشاری و کاهش EKE از جریان‌سوی مدیترانه تا مناطق غربی ایران متناسب است؛ در حالی‌که سهم گذراهای پایین بسامد در افزایش فعالیت پیچکی و بی‌هنجاری‌های مثبت EKE بر روی مناطق شمال و جنوب ایران در دوره مورد مطالعه بیشتر می‌باشد.