سیدحسین ثنایی نژاد - استادیار گروه مهندسی آب ، دانشگاه فردوسی مشهد
حسن صالحی - دانشجوی کارشناسی ارشد هواشناسی کشاورزی، گروه مهندسی آب ، دانشگاه فرد
ایمان بابائیان - کارشناس گروه پژوهشی اقلیم شناسی کاربردی، پژوهشکده اقلیم شناسی

توفان های توأم با رعد و برق، باد شدید مخرب و تگرک ناشی از ناپایداری های جوی، دارای مدت فعالیت خیلی کوتاه بوده و توسعه و نابودی آنها سریع رخ می دهد. در حدود ساعت 17 محلی (13 گرینویچ) روز 28 جولای 2009 (6 مرداد 1388) مناطق شمالی و شرقی شهر مشهد شاهد توفان گرد و خاک و بارش رگباری باران و تگرگ، کاهش شعاع دید افقی تا 300 متر، و وزش باد شدید با سرعت40 نات(حدود 74 کیلومتر بر ساعت) بود، که باعث خسارتهایی به شهروندان و محصولات کشاورزی اطراف شهر شد. نوع بارش و شدت این پدیده هواشناختی، آن را از بارش های معمول دیگر در این موقع از سال متمایز می سازد. بررسی وضعیت هوا و تحلیل نقشه های سینوپتیک، پتانسیل وقوع ناپایداری را برای روز بعد از وقوع توفان (29 جولای) نیز در مشهد نشان می دهد. به منظور بررسی علت عدم وقوع ناپایداری در این روز، با استفاده از داده های جو بالای حاصل از رادیوسوند، نمودار ترمودینامیکی اسکیوتی(Skew-T) رسم شده و شاخصهای ناپایداری (Instability Indices) محاسبه شد. همچنین نقشه های سینوپتیکی سطوح مختلف و تغییرات پارامترهای مختلف هواشناسی مانند دما و فشار و رطوبت نیز تحلیل و بررسی شد. نتایج حاصل نشان دهنده‌ی وضعیت مناسب ساختار جو بالا در روز 28 جولای، و نامناسب بودن این ساختار در روز 29 جولای برای وقوع توفان می باشد. شاخص های ناپایداری نیز، همگی نشان دهندهی احتمال بالای وقوع ناپایداری و بطور ویژه توفانهای تندری در روز 28 جولای بوده اند.

توفان، شاخص های ناپایداری، نمودار ترمودینامیکی، اسکیوتی(Skew-T)