احمد لامعی گیو - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
سید مهدی ارفعی - کارشناس ارشد دانشگاه بیرجند
عیسی دوست زاده - کارشناس ارشد دانشگاه بیرجند

هدف پژوهش حاضر این است که با رویکرد روایت شناسی باختینی یعنی منطق گفت وگویی به بررسی شاهنامه فردوسی بپردازد. منطق گفت و گویی نوعی روایت است که به بررسی روابط بین دیدگاه های مختلف از طریق گفت و گو می پردازد و یگانه راه تعامل را گفت و گو می داند. منطق گفت و گویی با مفاهیمی نظیر چندصدایی ، دگر آوایی و کارناوال تکمیل می شود. از لوازم ضروری زندگی کارناوالی خنده است؛ در شاهنامه به سه نوع خنده بر می خوریم که یک نوع آن به خنده ای که مدنظر باختین است نزدیک است و آن خنده ای است که مفهوم مسخره کردن و تحقیر را می رساند. انواع دیگر خنده عبارت اند از: خنده شادمانی و خنده ای که تمثیلی از طبیعت است. در فرجام نیز به تفاوت ها و شباهت های بین خنده کارناوالی و خنده شاهنامه پرداخته شده است، تا مطابقت نظریه منطق گفت و گویی با شاهنامه سنجیده شود. در این پژوهش تلاش شده تا واژه خنده و مشتقات آن با بهره گیری از روش تحلیلی توصیفی در شاهنامه بررسی و براساس نظریه منطق مکالمه باختین سنجیده شود و تفاوت ها و شباهت های آن با خنده کارناوالی باختین تبیین شود.

منطق مکالمه ای باختین، کارناوال، شاهنامه فردوسی، خنده