مشبه به عقلی در تاریخ وصاف

تشبیه از مباحث اصلی علم بیان است و گونه های پرشماری دارد. برخی از این گونه ها چون تشبیه عقل ی عقلی و حس ی عقلی با نقش روشنگرانه تشبیه هم خوان نیستند. ازاین رو،کتاب های بیانی نگاه مثبتی به این گونه تشبیه ها ندارند. اما، برخلاف چنین نگاهی، بسامد این گونه تشبیهات در برخی دوره ها و متون ادب فارسی فراوان است. در این مقاله، با نقد و تحلیل مشبه به های عقلی تاریخ وصاف، فلسفه گرایش به این تشبیه ها بررسی شده است.در پژوهش حاضر دلبستگی به سنت شکنی و هنجارگریزی، عطش نوگرایی، محدودیت تشبیه سازی با نگاه محدود قدما، اطناب گرایی و دلبستگی به اشکال مبالغه آمیز صور خیال،از عوامل گرایش وصاف به این تشبیه ها دانسته شده است. نویسنده کوشیده است با بهره گیری از ظرافت های هنری از پیامدهای منفی این تشبیه ها بگریزد، اما کوشش او همه جا سودمند نبوده است، به گونه ای که یکی از عوامل پیچیدگی متن را باید در فراوانی مشبه به های عقلی کتاب جست وجو کرد.

Keywords:

نثر مصنوع , تاریخ وصاف , نقد بلاغی , تشبیه عقلی , مشبه به عقلی