علی حیدری - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان
حبیب اله احمدی تبار - کارشناس ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی

مرگ و دنیای پس از مرگ یکی از رازناک ترین مسایلی بوده و هست که از دیرباز ذهن بشر را درگیر خود کرده است. از قدیم الایام، بشر تصورات و احیانا تعلیمات دینی، اخلاقی، سیاسی، فلسفی، جامعه شناختی خود را از دنیای پس از مرگ در قالب سفرنامه هایی تخیلی به دنیای مردگان، در آورده است. از هند و یونان و ایران باستان گرفته، تا دنیای معاصر، سفرنامه های تخیلی فراوانی در این زمینه نوشته شده است. در این مقاله، علاوه بر ذکر پیشینه سفر به جهان مردگان، سعی شده است ارداویراف نامه با ار افلاطون مقایسه شود. ارداویرافنامه و ار دو سفرنامه مشهور در این زمینه هستند که شباهت های فراوانی با هم دارند و بعید نیست یکی از دیگری متاثر شده باشد. شاید بتوان گفت که شباهت ظاهری واژه ار و هجای اول ارداویرافنامه نیز بیان گر همین حقیقت باشد. اما از آنجایی که تاریخ کتابت ارداویراف نامه بنا بر تحقیقات و روایات مختلف، به قبل و بعد از حیات افلاطون می رسد، به راحتی نمی توان یکی را منشاء دیگری دانست. از طرف دیگر، با توجه به انگیزه و دیدگاه جامعه شناختی و سیاسی افلاطون فیلسوف و دید اخلاقی و دینی ویراف قدیس، تفاوت های بنیادینی نیز در این دو سفرنامه وجود دارد.

ارداویرافنامه، ار، افلاطون، سفرنامه های تخیلی، سفرنامه