محمدصادق بصیری - دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان
نعیمه ابراهیمی فرد - کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی

حجم بسیاری از مهم ترین آثار منثور قرون اولیه ادب فارسی را، آثار ترجمه شده از زبان عربی تشکیل داده اند و بدیهی است که این آثار، تاثیرات غیر قابل انکاری در ادب فارسی به جای گذاشته اند. بررسی این ترجمه ها که در میان آثار قابل توجه گذشته توانسته اند به حیات علمی خود ادامه دهند، ضروری می نماید؛ چرا که اغلب این ترجمه ها اولین نمونه در موضوع خود بوده و راهگشای تالیفات بعدی شده اند و همچنین کمیت موضوعات مورد ترجمه، بیانگر نیاز جامعه آن روزگار با اهمیت و شهرت یک اثر است. در این پژوهش قصد داریم به صورت ادواری به بررسی این ترجمه ها و بیان ویژگی ها و پیامدهای نهضت ترجمه بپردازیم. بی گمان پدیده ترجمه عربی به فارسی به نخستین سده - های اسلامی و ضرورت آشنایی مردم با دین تازه خود مربوط می شود و کهن ترین متون باقی مانده به زبان فارسی، شامل همین ترجمه هاست. بعدها در طول چند قرن آثاری در موضوعات دینی، هییت و نجوم، تاریخ، فلسفه و تصوف، جغرافی، ریاضی، پزشکی و تعبیر خواب از عربی به فارسی ترجمه و این آثار به بیانی ساده تر بازنویسی یا تعلیقاتی بر آن اضافه یا تلخیص میشد یا اصلاحاتی در آنها صورت می گرفت. بررسی این مسیر از سویی نشان دهنده سعی مترجمان در ایجاد تناسب بین موضوع متن و شیوه ترجمه آثار، و از سویی دیگر نشان دهنده روند رشد ترجمه و تاثیر ترجمه در آثار ادوار بعد است.

فن ترجمه، سیر ترجمه عربی به فارسی، ترجمه های منثور، ادوار ترجمه