سکینه نعمتی - دانشجوی دکتری ادبیات حماسی دانشگاه شیراز

هدف این پژوهش مقایسه چرایی انگیزه جنگ ها در شاهنامه و ایلیاد به روایت فردوسی و هومر و اهداف سرایندگان این آثار از توصیف میدان های کارزار است. برای دستیابی به این مقصود، داستان جنگ های ایران و توران در زمان کیخسرو با ایلیاد مقایسه شده است. دفاع از آب و خاک، کین خواهی، مبارزه دایم نیکی و بدی و غلبه نیروهای خیر بر شر و مکافات عمل مهم ترین انگیزه های بروز جنگها در شاهنامه فردوسی است و دفاع از خود، کین خواهی و انتقام جویی البته مطابق فرهنگ یونانی، انگیزه های شکل گیری جنگ ها در ایلیاد می باشد. برای روشن تر شدن مطلب، با بیان شواهدی گسترده از دو کتاب، چرایی انگیزه سرایندگان از توصیف میدان های نبرد، برپایی و ادامه جنگ ها و نیکی ها و بدی ها در کردارشاهان، پهلوانان و بزرگان در میدان های رزم بیان شده است. در پایان با بررسی و جمع بندی شواهد می توان نتیجه گرفت که فردوسی بر پایه اعتقاد به دادگستر برتر جهان دیگر، مکافات عمل، اصول انسانی و بهره مندی از پیشینه غنی فرهنگ ایرانی در توصیف کارزارها، بر دفاع از سرزمین و پایبندی به اصول انسانی و اخلاقی، حتی در روایتگری انگیزه برپایی جنگ۔ ها، پای می فشارد، اما تجاوز به سرزمین دیگران را به بهانه کشور گشایی و کسب منافع و خونریزی بیهوده، حتی از جانب ایرانیان نکوهش می کند و با توصیفی بدیع از میدان - های کارزار به خوانندگان خود در همه دوران درس فضیلت و اخلاق میدهد؛ اما در ایلیاد که بازتاب محیط فرهنگی، اجتماعی و چندخدایی حاکم بر جامعه یونان است، به استثنای چند نمونه نرمش و حساسیت انسانی در برخی سرودها، در ورای طرح ظاهری داستان ( نجات هلن از دست متجاوزان اهدافی چون جاه طلبی، کشورگشایی و کسب غنایم دنبال می شود.

جنگ، چرایی انگیزه روایتگری جنگ، پیش زمینه های دینی و فرهنگی، شاهنامه فردوسی، ایلیاد هومر