بهنام فارسی - استادیار بخش زبان و ادبیات عربی، دانشگاه یزد
ابوالحسن امین مقدسی - دانشیار بخش زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران

مناظره شمشیر و قلم ، یکی از انواع مناظره های خیالی محسوب میشود که توجه صاحب نظران را به خود جلب کرده است. شمشیر و قلم، هرکدام نماد یکی از عناصر بسیار مهم و حیاتی در تشکیل تمامی حکومت ها به شمارمی آیند؛ شمشیر ، نماد جنگاوران و نظامیان و قلم ، نماد اندیشمندان و فرهیختگان است. در این مقاله، به بررسی ساختاری و مضمونی مناظره های شمشیر و قلم در دو زبان فارسی و عربی، نحوه ورود و خروج نویسندگان به مناظره ها، عناصر به کاررفته در این مناظره ها و بیان شباهت ها و تفاوت ها پرداخته شده است. هدف نویسندگان این مناظره ها، علاوه بر مدح و ابراز قدرت نویسندگی، آموزش مسایل دینی، اخلاقی، تاریخی و علمی بوده است. در زبان فارسی، غبال قلم، شروع کننده مناظره است اما در زبان عربی، شمشیر ابتدا مناظره را آغاز میکند که این مسیله دلیل تاریخی دارد. پایان مناظره ها، به صلح ختم شده است و از آنجا که نویسندگان در هر دو زبان، از آبشخور اسلام سیراب گشته اند، استفاده از آیات قرآن به وفور مشاهده میشود.

مناظره، شمشیر، قلم، آموزش، صلح