وحید مبارک - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه

ادب تطبیقی میکوشد تا زمینه های آفرینش، اثرگذاری ها، شباهت ها و اختلافات آثاری چون ادیسه و گرشاسبنامه و رهیافت های بشر را در انواع ادبیای چون حماسه، بیابد و بسنجد و پیوستگی فرهنگ مشترک آغازین و بنمایههای فکری و ناخودآگاه جمعیشان را مشخص کند. این پژوهش، با دیدگاه آمریکایی در مطالعات تطبیقی و فارغ از جنبه تاثیر و تاثر و تنها بر اساس نشاندادن همسانی ها و ناهمسانی ها، به تطبیق این دو اثر فرهنگ مشترک هند و اروپایی میپردازد. پژوهش حاضر، در سه جنبه داستانی، محتوایی و ادبی، ادیسه و گرشاسب نامه را با یکدیگر سنجیدهاست و حاصل اینکه، جدای از همسانیهای عناصر داستان پردازی که مشابهت های متعددی را در طرح، ایستایی شخصیت ها، اعتماد به سرنوشت و... نشان میدهد، همانندی های محتوایی را در فراواقعیت ها و به خصوص در گذر از دریاها، غلبه تقدیر، مرگ، جهان پس از مرگ، خواب و مبارزه های متعدد با نیروهای مخالف و جادو، بین این دو اثر میتوان دید. در جنبه ادبی، غلبه وصف در دو اثر مشهود است. این وجوه مشترک، به دلیل داشتن روح حماسی- اسطورهای مشترک این اقوام است که برای استقرار خود جنگیده اندالبته،. پیام ها و پیرنگ ها و گفتمان دینی دو اثر ، از هم جداست و تاکید بر وفاداری به پیمان ازدواج در ادیسه، آن را مثور و ارجمند میکند ولی جهان گشایی برای ضحاک، از اهمیت محتوایی گرشاسبنامه میکاهد. پیرنگ ادیسه، بر بنیاد بازگشت پادشاه به کشور، پس از پیروزی است و فرستنده و قهرمان، هر دو یکی هستند، درحالیکه پیرنگ گرشاسبنامه، سفر برای فتح سرزمینهای دیگر است و فرستنده، ضحاک ماردوش و قهرمان، گرشاسب است.

سنجش مقایس های، ادیسه هومر، گرشاسب نامه اسدی طوسی.