فاطمه کاسی - استادیار زبان وادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور
محمدصادق بصیری - استاد بخش زبان وادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
فاطمه رنجبر - دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی دانشگاه سمنان

مقاله حاضر به بررسی تطبیقی رمان حاجی بابای اصفهانی و مجموعه یکی بود یکی نبود با تکیه بر دیدگاه های ادوارد سعید میپردازد. رمان حاجی بابای اصفهانی و مجموعه یکی بود یکی نبود با تاسی از گفتمان های یکسویه و مرکزمدارانه شرق شناسی، توصیفی به ظاهر واقعی از پدیده های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی ارایه میدهند و با نادیده گرفتن نقاط مثبت زندگی ایرانیان و با بی توجهی به شان و تمدن تاریخی ایرانیان، در توصیفات بدبینانه خود از شخصیت های ایرانی، تصاویر باورپذیری از خلق وخوی مردم ایرانی و شرقی ارایه میدهند. در واقع این دو اثر از نظر شگردهای روایت، دیدگاه های خاصی از واقعیت را به نمایش میگذارندکه از لحاظ محتوا، ذهنیت و بافت، گرایش شدیدی به گفتمان های منفی انگارانه و کلنگرانه شرق شناسی دارد. نقد سیاست، فرهنگ، اجتماع و به طور مشخص اخلاق ایرانی، مهمترین مضامینی است که در محتوای این دو کتاب جلوه گر شده است. سبک و تفکر محوری در هر دو کتاب، به یک نحو است و روش ها و نمودهایی که برای تحقیر شرقی ها به طور عام و ایرانی ها به طور خاص استفاده شده، با نظام بندی خاصی که متاثر از روایت های شرق شناسانه است، ارایه شده است.

ادبیات تطبیقی، شرق شناسی، یکی بود یکی نبود، حاجی بابای اصفهانی.