ناصر باهنر - استادیار دانشکده معارف اسلامی و ف۶رهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)
محمدرضا روحانی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی، دانشگاه تهران

دیدگاه هنجاری رسانه، برآیند مجموعه ای از بایدها و نبایدها در نهادهای متنوعی است که در تعامل با رسانه قرار دارند. رابطه رسانه با هر یک از این نهادها، شرایط و موقیعت عمل رسانه، مبانی فلسفی و فکری پایه گذاران آن و ریشه های شکل گیری رسانه و نیز ارزش ها و آموزه ها و اصول دینی از جمله بسترهای شکل گیری نظریه های هنجاری در ارتباطات جمعی به شمار می روند. نظریه مسیولیت اجتماعی در میان نظریات هنجاری به دنبال تعدیل آزادی فرد و ایجاد پیوند میان استقلال رسانه ها و وظایف اجتماعی آن هاست. به عبارت دیگر، نظریه مسیولیت اجتماعی در بستری از لیبرالیسم و اومانیسم شکل گرفت و به فرمول آزای فردی به علاوه استقلال رسانه ها که بیانگر رسانه های آزاد و لیبرال بود، مسیولیت اجتماعی رسانه ها را افزود. یکی از موضوعاتی که در حوزه فلسفه علوم انسانی و اجتماعی بدان پرداخته می شود، بیان رابطه فرد و جامعه است. براساس مبانی فلسفی رویکرد جمع گرا اصالت را به جامعه و در مقابل رویکرد فردگرا اصالت را از آن فرد می داند؛ به این ترتیب، وقتی هر دو رویکرد بر پایه دیدگاه اومانیستی تفسیر می گردد، انسان تا حد تمایلات غریزی اش تنزل می یابد. اما منطق اسلامی انسان را موجودی فراتر در نظر گرفته و بعد ملکی و ملکوتی او را توامان مورد توجه قرار می دهد. مسیولیت اجتماعی در اسلام با مفهوم امر به معروف و نهی از منکر ارتباط برقرار می سازد. بدین سان در این مقاله با رویکردی تحلیلی تبیینی جایگاه مسیولیت اجتماعی رسانه های جمعی در نگرش غربی و اسلامی تبیین خواهد شد چه اینکه در دیدگاه اسلامی مسیولیت تک تک افراد در رسانه از حیث ساختار و محتوا مورد توجه قرار می گیرد.

جمع گرایی، فردگرایی، حقیقت انسانی، مسیولیت، مسیولیت اجتماعی، رسانه، امر به معروف و نهی از منکر