مهدی ایزدی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)
زهره اخوان مقدم - استادیار گروه علوم قرآنی دانشکده علوم و فنون تهران

قرآن کریم دستورالعمل زندگی بشر تا روز رستاخیز است و لذا باید همواره پاسخگوی نیازهای وی باشد. لازمه این غرض، جامعیت و جاودانگی این کتاب است که هر دو لازمه خاتمیت نبوت می باشند. یکی از انواع ارتباط با قرآن که اهل بیت(ع) بر آن تاکید داشته و بر لزوم آن تصریح نموده اند، استنطاق است. به نطق آوردن کلام الهی یعنی حضور جدی این متن صامت در جوامع بشری، و حل معضلات و دغدغه ها، و ایفای نقش. استنطاق به معنای عرضه سوالات به قرآن و دریافت پاسخ امری فراتر از تفسیر ترتیبی، تفسیر قرآن به قرآن، تاویل قرآن است و با آن ها تفاوت ماهوی دارد. چه، این تعامل ها از متن قرآن آغاز می شود ولی شروع استنطاق، از متن جامعه و مشکلات آن است. با این وجود، تفسیر به رای نیز نیست، زیرا مستنطق با سوال به سراغ قرآن می رود، نه با جواب. از سوی دیگر، اگرچه سطح اعلای استنطاق خاص اهل بیت(ع) است، ولی به دلایل متعدد، منحصر در ایشان نمی باشد. این پژوهش ضمن پرداختن به میزان کاربرد روایی واژه استنطاق به طور کلی و نیز استنطاق قرآن، با اشاره به نظریه شهید صدر در تفسیر موضوعی، مسایل مرتبط را با روش تحلیلی -توصیفی مورد دقت قرار می دهد.

استنطاق، تفسیر موضوعی، تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر به رای، تاویل