مهدی ایزدی - استاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)
مهدی هادیان - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی

کتاب الکافی کهن ترین جامع حدیثی در میان کتب اربعه است. تالیف این کتاب در ایام غیبت صغری بوده و محدث عالی قدری چون کلینی، بیش از بیست سال برای تالیف آن زمان صرف کرده است. از این رو، از آغاز تالیف، تاکنون چگونگی روایات آن از حیث صحت و اعتبار، مورد کاوش حدیث پژوهان امامیه قرار گرفته است. برخی با توجه به مقدمه ی کلینی بر کتاب، به صحت تمامی روایات آن یعنی معتبر بودن آنها حکم کرده اند. با تطور معنای حدیث صحیح در دوران متاخر، برخی دیگر از حدیث پژوهان این نسبت را نپذیرفته و در صحت احادیث آن مناقشه کرده اند. در میان حدیث پژوهان معاصر، محمد باقر بهبودی ضمن رد صحت تمامی احادیث کافی، تنها کمی بیش از ربع احادیث آن را صحیح دانسته و کتابی از مجموع هی این احادیث با نام صحیح الکافی تالیف کرده است. هرچند در روش شناسایی احادیث صحیح و شناخت روایات معاریض، علیل و ضعیف، روش های بدیعی از سوی وی ارایه شده، لیکن روش ها و معیارهای او از سوی حدیث پژوهان دیگر مورد نقد قرار گرفته است. حتی اصل تالیف چنین کتابی نیز به دلیل گسترده تر بودن دایره ی احادیث معتبر از احادیث صحیح، مورد انتقاد برخی از پژوهشگران معاصر واقع شده است. در میان معاصران آیت اله سید ابوالقاسم خویی و شاگرد وی مسلم داوری معیارهایی در جهت صحیح دانستن روایات بیشتری از الکافی مطرح کرده اند. این مقاله سعی دارد ضمن بررسی مهم ترین دیدگاه های این سه حدیث پژوه معاصر در خصوص صحت احادیث کافی، به مقایسه و نقد آنها بپردازد.

الکافی، کلینی، حدیث صحیح، بهبودی، سید ابوالقاسم خویی، مسلم داوری، مبانی رجالی