محمدمعین صفاری - عضو هییت علمی دانشگاه پیام نور واحد مرودشت

طنز به عنوان یکی از شیوه های رایج ادبی در میان ملل مختلف از دیرباز وجود داشته است. طبیعت این نوع ادبی هرچند بر ساختن مخاطب نسبت به رذالت ها و ناروایی هایی که در متن جامعه جریان دارد. بدیع الزمان همدانی و عبید زاکانی از نویسندگان طنزپرداز هستند که به دلیل برخورداری از قریحه لطیف و زبانی موثر و گیرا، آثار فراوانی با دورنمایه طنز آفریده و با استفاده از چاشنی شوخی و خنده، نابهنجاری های اخلاقی و اجتماعی عصر خویش را به باد انتقاد گرفته اند. از این رو، پژوه ش حاضر بر آن است تا با رویکردی تطبیقی و به روش توصیفی تحلیلی، مفاهیم ظنز را در آثار این دو ادیب بررسی و تحلیل نماید، یافته های پژوهش نشان می دهد که این دو نویسنده با وجود اینکه در دو حوزه زبانی متفاوت عربی و فارسی پا به عرصه هستی گذاشته اند و گرایش های متفاوتی داشته اند؛ ولی در آثار ظنز آنها، رویکردهای مشابهی دیده می شود. مفاهیمی همچون: نظاهر و تدین دورغین، تملق و چاپلوسی، بی عدالتی و نابرابری، فقر و گرسنگی و بخل و خسیسی، برجسته ترین مفاهیمی هستند که در آثار دو ادیب، دست مایه طنز قرار گرفته اند.

ادبیات تطبیقی، طنز، مقامه، بدیع الزمان همدانی، عبید زاکانی